Dit boek gaat nader in op het belang van de achttiende-eeuwse chirurg Gerard ten Haaff voor de ontwikkeling van de kennis van brandwonden en ontstekingen in Nederland.
Ondanks het gebrek aan adequate pijnbestrijding en hemostase en de afwezigheid van bacteriologische kennis, kwam de chirurgie in de achttiende eeuw in de ons omringende landen tot bloei. De ervaring die de militair chirurgen verwierven bij de behandeling van de talloze oorlogsslachtoffers speelde daarbij een belangrijke rol.
Door de neutraliteitspolitiek van de Republiek der Zeven Provinciën, kregen weinig militair chirurgen de gelegenheid zich te onderscheiden. Iemand die dat wel deed was Gerard ten Haaff uit Rotterdam die militair chirurg was geweest tijdens de Oostenrijkse successieoorlog. Over zijn oorlogservaringen publiceerde hij uitgebreid in het Nederlands. Ook bewerkte en vertaalde Ten Haaff chirurgische leerboeken. Hij was niet de enige, die deze activiteiten verrichtte. De veronderstelling dat er in de achttiende eeuw een gebrek bestond aan Nederlandstalige chirurgische leerboeken is dan ook niet juist.
In de achttiende-eeuwse chirurgische literatuur verwierf ‘ontsteking’ een belangrijke plaats zoals dat ook blijkt uit de publicaties van Ten Haaff. Aangenomen wordt dat preventie en behandeling van ontsteking goed mogelijk was. De verschillende stadia van ontsteking werden vergeleken met de verschillende graden van ernst van brandwonden.
In verscheidene zeventiende-eeuwse Nederlandstalige publicaties werd geregeld over brandwonden geschreven. In de achttiende eeuw lijkt de belangstelling sterk verminderd. Ten Haaff was een van de weinigen die er wel geregeld over publiceerde.
Inleiding 9
Lijst met afbeeldingen 13
1 Achtergrond en leerlingentijd in Den Haag 15
2 Werken in oorlogsomstandigheden 21
3 Rotterdam 37
4 Ten Haaff in Rotterdam 39
5 Leven Ten Haaff in Rotterdam 43
6 De brandwonden 53
7 Anatomie en fysiologie van de huid 55
8 Brandwonden in de 17e eeuwse nederlandstalige literatuur 65
9 Ten Haaff en de brandwonden 79
10 Publicaties van Ten Haaff over andere onderwerpen 87
11 Publicaties van Ten Haaff in boekvorm 103
12 Publicaties In Periodieken 119
Samenvatting 130
Biografische index 135
Literatuur 155
Bijlage I 167
Zakenregister 169
Personenregister 172
