De gedrukte editie van deze titel is uitverkocht en wordt niet meer herdrukt.
In dit proefschrift beschrijft Jeroen Zomer de middeleeuwse kolonisatie- en ontginningsgeschiedenis van de veenlandschappen in het getijdenbekken van de Hunze. De wisselwerking tussen mens en natuur speelt daarbij de hoofdrol. Dankzij de interdisciplinaire verbinding van fysisch-geografische, archeologische, cartografische, naamkundige en middeleeuws-historische bronnen ontstaat een samenhangend beeld van de landschapsontwikkeling van de voormalige kustvenen in het noordoosten van Friesland, het westen van Groningen en de Kop van Drenthe.
In het eerste deel van het boek staat de paleogeografie van het Hunzebekken centraal, uitmondend in een gedetailleerde reconstructie van het natuurlijke landschap rond 800 na Christus. Met name door de aanwezigheid van de getijdeninvloed blijken de veenvorming en het veenlandschap in dit gebied op diverse onderdelen af te wijken van die elders in Nederland. Het tweede deel van het boek is gewijd aan de middeleeuwse occupatie- en ontginningsgeschiedenis van twee deelgebieden in het Hunzebekken, namelijk Langewold in het Groninger Westerkwartier en Roderwolde in het noorden van Drenthe. Gebruik makend van een grote en diverse hoeveelheid primaire bronnen, minutieus geanalyseerd met behulp van GIS, weet Jeroen Zomer een goed onderbouwde reconstructie te maken van het verloop van de ontginningen. Daarbij besteedt hij ook veel aandacht aan de maatschappelijke context waarbinnen deze ontginningen plaatsvonden en aan de waterstaatkundige aanpassingen die nadien nodig waren als gevolg van bodemdaling en toenemende zee-invloed.
Woord vooraf 13
1 Inleiding 17
2 Stand van het onderzoek: de paleogeografie van het Hunzebekken 29
3 Analyse: de veenontwikkeling in Hunzebekken 57
4 Synthese: de paleogeografie van het Hunzebekken 89
5 Stand van het onderzoek: de middeleeuwse veenontginningen in Nederland 113
6 Analyse: de middeleeuwse veenontginning van Langewold 135
7 Analyse: de middeleeuwse veenontginning van Roderwolde 231
8 Hoofdlijnen en conclusies 277
Samenvatting 286
Summary 292
Bronnen 297
Bijlagen 320
Digitale bijlagen
